Oktet kuralı elementlerin bileşik meydana getirirken, son yörüngelerindeki elektron sayılarını, soy gazlarınkine benzer kılmak için, sekize getirmesi kaidesi. Helyum hariç, bütün soy gazların son yörüngesinde sekiz elektron vardır. Helyumun ise sadece iki elektronu olup, helyuma benzemek için elektron sayısını ikiye getirmeye de “duet kuralı” denir.
Soy gazların elektron düzeni, onların kararlı olmasının sebebidir. Bu sebepten son yörüngesinde, soy gaza göre elektron fazlalığı veya eksikliği olan elementler, bileşik verirken elektron alış verişlerini bu kararlı hale erişecek şekilde yaparlar. Son yörüngesinde soy gaza göre elektron “eksikliği” olan farklı elementler veya aynı cins elementin atomları, molekül meydana getirirken, oktet kuralına uyarak “ortaklaşa elektron kullanmak” suretiyle, bu kararlı yapıya ulaşırlar. Mesela N, O ve F son yörüngelerinde sırasıyla 5, 6 ve 7 elektron bulundururlar. Bu elektron sayılarını sekize tamamlamak için sırasıyla 3, 2 ve 1 elektron ortaklığında bulunarak N2, O2 ve F2 moleküllerini meydana getirirken, Ne (Neon) elektron düzenini (1s2, 2p6) taklit ederler. Hidrojenin bir tek elektronu olup, iki hidrojen atomu bir hidrojen molekülü meydana getirirken, bu atomlar birer elektronlarını ortaklaşa kullanarak He elektron düzenini (1s2) taklit ederler. Metan molekülü, karbonun oktetini ve hidrojenin duetini sağladığı bir bileşiktir:
Ancak duet ve oktet kuralları, peryodik cetvelin birinci ve ikinci devirleri için tam geçerlidir. Çünkü üçüncü devirden başlıyarak elektron zarfları (d) orbitallerini ihtiva ettiğinden, atomun son yörüngesi 8'den fazla elektronla çevrili olur. Bu sebeple bu kurallar artık geçerli olmaz. |
